روزشمار:23 مرداد؛ روز جهانی چپ دست ها - تصویر کانادا

چپ دستی به مفهوم تمایل طبیعی افراد در استفاده از دست چپ برای انجام کارهای گوناگون و به ویژه نوشتن است. به طور طبیعی، بیشتر انسان ها راست دست هستند. یکسان دستان گروه خیلی کوچکی از انسان ها هستند که توانایی استفاده از دست چپ و راست را به طور یکسان دارند.

مطالعات گوناگون نشان می دهد که در جوامع مختلف، 70 تا 90 درصد جمعیت، راست دست و بقیه این افراد عمدتا چپ دست هستند. درصد بسیار کمی نیز توانایی استفاده از دو دست را دارند.13 اوت هر سال به نام روز چپ دست ها نام گذاری شده است. نام این روز در سال 1976 پیشنهاد شد و به تصویب رسید.

دلیل نام گذاری این روز، انتقاد از این است که تمامی ابزارها و امکانات برای راست دست ها طراحی شده اند. مانند صندلی های یک دسته، صندلی راننده در خودروها، قانون های هدایت و رانندگی، میزهای پرکردن فرم در بانک ها و اداره ها و غیره. بعلاوه یکی از اهداف این روز پیکار با باورهای خرافاتی درباره چپ دست هاست.

چپ دستی در بسیاری از جوامع، نوعی ناهنجاری و عادت ناپسند محسوب می شده است و معمولا سعی بر این بوده که بچه ها را به استفاده از دست راست تشویق نمایند. sinister در زبان لاتینی به معنای چپ است و در عین حال این واژه به معنی شوم و بدیُمنی است. در زبان فرانسوی، gauche برای دو واژه چپ و ناشی به کار می رود و در زبان آلمانی، linkisch به معنی چپ دست و آدم ناجور است.

دلیل دقیق چپ دستی معین نیست. نظریه های مختلف، وراثت، یادگیری و فعالیت های مغزی در دوران جنینی و رشد را عامل معین چپ دستی یا راست دستی می دانند. پژوهشگران دانشگاه آکسفورد، اخیراً ژنی را کشف کردند که گمان می رود عامل بروز چپ دستی باشد. در افراد حاوی این ژن، بخش راست مغز کار کنترل سرعت و زبان را بر عهده دارد و بخش چپ مغز مسئول احساسات است. در افراد راست دست که فاقد این ژن هستند وظیفه هر نیم کره مغز برعکس این است. اما اندکی بعد، پژوهشگران دانشگاه ام آی تی آمریکا، نظریه تازهی در این رابطه ارائه دادند. یافته های آنان نشان می دهد که در رحم مادر، مغز بچه ها چپ دست آزادانه تر از مغز بچه ها راست دست رشد می نماید.

قاسم شاه مرادی دستیار روان شناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، درباره چپ دستان می گوید:

چپ دستان، نیم کره مسلط مغزشان نمیکره راست است. با توجه به این معینه می توان ویژگی هایی را برای آنان تعریف کرد. نیم کره راست مغز مسئول اعمال فضایی است به طوری که اگر نیم کره راست فعال باشد فرد خلاق تر با تفکری بازتر و متفاوت از دیگران است. پس افراد چپ دست در انجام کار های خلاقانه و هنری از جمله موسیقی نسبت به افراد راست دست رجحان دارند. بعلاوه افراد چپ دست تفکری واگرا دارند به این معنی که اگر جمعی در مورد موضوعی نظر و تفکری یکسان و همگرا داشته باشند، افراد چپ دست نظری متفاوت خواهند داشت.

در برخی رشته های ورزشی افراد چپ دست بسیار می درخشند. الکساندر آلخین 20 سال قهرمان شطرنج دنیا بود و با 50 نفر با چشم بسته بازی می کرد. او نیز چپ دست بود و قدرت تجسم صحنه های بازی را داشت. در بازی هایی همانند بیس بال نیز با قدرت تصور و به کارگیری دست چپ می توان پیروز تر بود.

ما در جامعه ای زندگی می کنیم که از ابزار پیش پا افتاده همانند قیچی گرفته تا وسایل مورد نیازی مانند ماشین، برای افراد راست دست طراحی شده اند و هر چپ دستی در طول دوران تحصیل خود باید دغدغه صندلی خوش دست و راحت را داشته باشد.

عموما راست دست ها افراد منطقی هستند و در رشته های ریاضی، فیزیک و فنی و مهندسی بیشتر پیروزند اما چپ دست ها روحیه ای هنری دارند و در کارهای هنری، خلاقانه و ورزش هایی که تسلط بدنی و مهارت حرکتی زیاد می طلبد، برتر هستند.

خصوصیات شخصیتی و روان شناختی افراد چپ دست

• سرعت تفکر: مطالعات نشان داده است که این گونه افراد استثنائی اند. تحقیقاتی در کشور ایتالیا بیان می نماید که افراد چپ دست در حین بازی های کامپیوتری یا مسابقات ورزشی سریع تر فکر می نمایند. چپ دست ها تمایل به کسب عایدی بیشتری دارند. افرادی که با هر دو دست کار می نمایند، هنگامی که با اطلاعات تازه روبرو می شوند، توانایی تغییر عقیده بیشتری دارند که این موضوع به آن ها یاری می نماید تا هر دو سوی قضیه را ببینند.
• استقلال: برخی از کارشناسان معتقدند، افراد چپ دست کمتر وابسته اند، چون مجبورند با دنیایی که برای آن ها ساخته نشده سازگاری پیدا نمایند. دکتر پیترز می گوید که چپ دست ها به دلیل داشتن تمایلات استقلال طلبانه در برابر فشارهای اجتماعی مقاومت بیشتری دارند.
• سازگاری: تحقیقاتی در کشور کانادا نشان می دهد که افراد چپ دست، نسبت به راست دست ها سازگاری بیشتری دارند. یک فرد چپ دست بسیار راحت تر از یک فرد راست دست می تواند از دست راست خود برای انجام کارها استفاده کند. به نظر می رسد افرد چپ دست به سرعت قادر به تعویض و دگرگزینی هستند. به طور کلی، افراد چپ دست انعطاف پذیرتر، باهوش تر و سازگارتر از افراد راست دست هستند.

امروز در برخی کشورها در چنین روزی امتیازاتی برای چپ دست ها قرار داده می گردد. در سال 2015 یکی از فروشندگان ساز، گیتارهای مخصوص چپ دستان را با تخفیف به آن ها عرضه کرد.

در همین روز:

• اعلام استقلال بحرین از ایران (1350 شمسی)
• تولد علی حاتمی؛ فیلم ساز بزرگ سینمای ایران (1323 شمسی)
• گرمای هوا در اروند کنار آبادان 7 نفر را کشت. (1352 شمسی)
• استقلال کشور هندوستان از انگلیس (1326 ش)
• انقراض سلسله سامانیان به وسیله ایلک خان (389 قمری)
• تنشوتیتلان (مکزیکوسیتی امروزی) مرکز آزتک ها، به وسیله هرمن کورتس اسپانیایی سقوط کرد. (1521 میلادی)
• درگذشت ویلبِر رایت؛ از سازندگان هواپیمای موتوردار (1912 میلادی)
• روز استقلال کشور افریقایی آفریقای مرکزی از استعمار فرانسه (1960 میلادی)
• شروع ساخت دیوار برلین و تقسیم مرکز آن به دو قسمت غربی و شرقی (1961 میلادی)
• زادروز آلفرد هیچکاک؛ مشهورترین کارگردان سینما (1899 میلادی)