غارهای آجانتا ، میراث فرهنگی کهن هند India - تصویر کانادا

آجانتا ، نام مجموعه غارهای اعجاب انگیزی است که در نزدیکی شهر جالگائون هند واقع شده است. این غارها، در واقع معابدی بودایی هستند که حدود 200 سال پیش از میلاد ساخته شده اند. در این منطقه مجموعاً 30 غار اسرارآمیز وجود دارد که درون آن ها پر از مجسمه ها و نقاشی هاییست که با تماشا آن ها انگشت به دهان خواهید ماند. هر یک از این نقاشی ها و تندیس ها راوی داستان یا عقیده ای مذهبی در رابطه با آیین بودا هستند.

در خصوص کاربرد این غارها نظر بر این است که از راهبان بودایی به هنگام فصل های بارندگی از این مکان برای چله نشینی استفاده می کردند. کاربرد این غار ها به وسیله بودیان، پس از قرن 7 میلادی رو به کاهش نهاد. اما همچنان این مکان نزد مردم محلی، مکانی مقدس قلمداد می شود.

ماجرای کشف غارها

غارهای آجانتا هزاران سال زیر درختان انبوه جنگل پنهان بودند و به طور اتفاقی و به وسیله ماموران انگلیسی کشف شدند. در سال 1819 میلادی افسری انگلیسی به نام جان اسمیت برای شکار، به همراه چند نفر دیگر از ماموران، به این منطقه می آیند و به طور تصادفی با این غارها برخورد می نمایند. غارهایی که در همان نگاه اول همه را شگفت زده نموده بود و حدس اینکه این غارها نوعی مدرسه و عبادتگاه بودایی بوده است چندان سخت نبود.

خبر اکتشاف غارها در طول چند سال در همه جا پیچید و افراد سودجو و شکارچیان گنج بسیاری را از سراسر نقاط دنیا به هند کشاند. اما این پس از مدتی توجه باستان شناسی به نام جیمز فرگوسن به این غارها جلب شد. این باستان شناس که به تاریخ معماری و عتیقه جات هندی علاقه مند بود، به تحقیق و مطالعه روی غارها پرداخت و کار خود را با شماره گذاری غارها شروع کرد. این باستان شناس اقدامات ارزشمندی را در جهت نگهداری از غارهای آجانتا انجام داد که شامل بازسازی و احیای نقاشی های داخل غارها با یاری عکاس، نقاش و عتیقه شناسی به نام رابرت گیل می باشد.

تاریخچه غارها

مجموعه غارهای آجانتا در دو مرحله ساخته شده اند. نخستین مرحله به سده دوم پیش از میلاد و زمان حکومت سلسله ساتاوانا (قرن دوم پیش از میلاد- قرن 2 میلادی) برمی شود که غارهای 8، 9، 10، 12، 13و A15 در این زمان احداث شدند. در این دوره، هینه یانه که از شاخه های دین بودا است، رواج داشت. فعالیت این بخش از آجانتا، تا قرن اول میلادی ادامه پیدا کرد.

مرحله بعدی در قرن های 5 و 6 میلادی و با حمایت حاکمان امپراتوری واکاتاکا (قرن 3 تا 6 میلادی)، و به طور خاص پادشاه هاریسنا (Harisena) انجام شد. در آن موقع، گرایش زیاد اندیشه های هند به اسطوره سازی سبب پیدایش شاخه جدیدی از دین بودا به نام مهایانه (Mahayana) شد که اعمال دینی سخت تری نسبت به هینه یانه داشت. مرگ ناگهانی هاریسنا باعث متوقف شدنِ ساخت آجانتا شد.

معماری غارهای آجانتا

غارهای آجانتا از لحاظ معماری بسیار تحسین برانگیز و خیره نماینده هستند. 5 مورد از این غارها چایتیا هستند یعنی سالن هایی مخصوص که در آن راهبان بودایی به دعا و مراقبه می پرداختند. بقیه غارها ویهارا هستند که همان معابد بودایی می باشند. نقاشی های داخل غارها دارای جزئیات بی نظیر و بعلاوه رنگ هایی گرم و زنده می باشند که در میان این رنگ ها هم رنگ های طبیعی و هم رنگ های مصنوعی دیده می شوند.

سبک معماری غارهای آجانتا از معماری مناطقی مثل سریلانکا و تبت الهام گرفته است و این سبک های معماری در نقاشی های غارها کاملا قابل مشاهده است. در نقاشی ها و مجسمه های سنگی درون غارها سبک زندگی بودا و پیروانش و بعلاوه آموزه های دینی و فلسفی او دیده می شود. بعضی از رنگ هایی که در نقاشی ها به کار رفته است هنوز سالم به جای مانده و زمینه تحقیق و آنالیز را برای محققان فراهم نموده است.

نقاشی های غارهای آجانتا

طی زمان استفاده از غار های آجانتا ، تزیینات زیادی در آنها اعمال شده است. این مکان مملو از نقاشی هایی است که فضایی آرام را برای بازدید نمایندگان به ارمغان می آورند. لازم به ذکر است که این غارها با نقاشی ها و مجسمه های در رابطه با بودا تزیین شده اند. موضوعات مورد توجه در این اثرهای هنری اغلب در خصوص داستان های جاتاکا (Jatakas) هستند. از موارد جالب توجه در این نقاشی ها می توان به شمار زیاد تصاویر زنان اشاره کرد. شاید برای مخاطبان عمومی تصاویر بدون لباس زنان در غارهایی که برای مراسم مذهبی استفاده می شدند غیر عادی به نظر برسد. بعلاوه نقاشی هایی با تصاویر موجوداتی نیمه انسان و نیمه حیوان نیز در این غار ها دیده می شوند.

می دانیم که تقریبا در تمامی افسانه ها و اسطوره های سراسر دنیا تصاویر مشابه نمایش داده می شوند. ولی سوال این است که در یک مکان مذهبی چرا باید این تصاویر نمایش داده شوند؟ آیا این احتمال وجود دارد که این تصاویر برگرفته از تصورات افراد بوده باشد؟ یا اینکه آنها از این تصاویر برای تمثیل موضوعات دیگری استفاده نموده اند؟ یا این امکان وجود دارد که موجودات به تصویر کشیده شده، در دوران باستان وجود داشته اند؟ اگر پاسخ به این سوال بله باشد، باید پرسید آنها از کجا آمده اند و چه کسی آنها را خلق نموده است.

مسیر دسترسی به غارهای آجانتا

از چند طریق گوناگون می توان از غارهای شگفت انگیز آجانتا تماشا کرد:

هواپیما: فرودگاه اورنگ آباد، جزء نزدیکترین فرودگاه ها به غارهای آجانتا می باشد. از شهرهای بمبئی و دهلی خود را به اورنگ آباد برسانید و سپس از آن جا با طی کردن مسیری 333 کیلومتری با تاکسی خود را به آجانتا برسانید.

قطار: 56 کیلومتر از آجانتا تا ایستگاه جال گائون فاصله است. بنابراین از بیشتر شهرهای بزرگ هند می توانید با استفاده از قطار به حال گایون بروید و از آنجا با تاکسی به غارهای آجانتا برسید.

اتوبوس: اگر در اورنگ آباد خطی منتهی به بوستان و باغ وحش سیدارت(Siddharth) را سوار شوید می توانید در ورودی مجموعه آجانتا پیاده شوید. البته باید قبل از همه به طریقی خود را به اورنگ آباد برسانید.